Zapytaj uczestniczki co decyduje o tym, że kupujemy dany produkt? Na co zwracamy uwagę poza ceną i jakością? Jakie kryteria bierzemy pod uwagę? Odpowiedzi zapiszcie na flipcharcie. Następnie zastanówcie się co decyduje o cenie danego produktu, co ma na nią wpływ? Podsumowując dyskusję zwróć uwagę, że jednym z kryteriów doboru produktów może być to w jaki sposób został on wyprodukowany. O tym też będzie kolejne ćwiczenie.

(źródło: Jak zostać szkoła przyjazną Fair Trade, Polska Zielona Sieć, 2008)
Podziel uczestniczki na 5 grup. Każda grupa wciela się w jedną z 5 ról: pracowników/czek plantacji, właścicieli/ek plantacji, importerów/ek, sprzedawców/czyń oraz przewoźników/czek. Rozdaj opisy ról (Załącznik 1). Następnie narysuj na flipcharcie banana i powiedz, że kosztuje on złotówkę. Każda grupa ma ustalić jaką część dochodu ze sprzedaży powinna uzyskać. Jeśli suma będzie większa niż złotówka grupy rozpoczynają negocjacje starając się wypracować procentowy podział dochodów.
Podsumowując dyskusję prezentujemy rzeczywisty podział dochodów (Załącznik 2) i rozmawiamy z uczestniczkami: czy taki podział dochodu jest sprawiedliwy? Z czego on wynika (wykorzystywanie pracowników/czek z krajów słabiej rozwiniętych, praca dzieci, nieodpłatna praca przymusowa). Jakie ma to konsekwencje (łamanie praw pracowników/czek, brak zapewnienia podstawowych potrzeb, bogacenie się osób z Europy kosztem pracowników/czek z innych części świata).

Zastanówcie się wspólnie, co można zrobić, by nasze produkty były bardziej sprawiedliwe? Spiszcie pojawiające się pomysły, poddawaj pod dyskusje też takie, które uczestniczkom nie przyjdą do głowy.
Propozycje:
- kupowanie produktów ze sprawiedliwego handlu (pokaż uczestniczkom symbol Fair Trade – Załącznik 3) lub innych certyfikowanych rzeczy
- kupowanie produktów lokalnych (brak konieczności transportowania ich na duże odległości)
- kupowanie rzeczy używanych/wymiany (zamiast kupowania kolejnych nowych przedmiotów)
- generalne kupowanie mniejszej ilości produktów
- kupowanie od sprawdzonych, zaufanych producentów/ek

(źródło: Akademia 3R, Kupuj odpowiedzialnie)
Jednym z ważnych elementów, który wpływa na cenę produktu i nasze wybory są reklamy (zapewne pojawiło się to podczas odpowiedzi uczestniczek na pytania z wprowadzenia do zajęć, możesz więc się do tego odwołać). Spróbujmy przyjrzeć się im bliżej. Podziel uczestniczki na 4 grupy. Każda grupa dostanie do opracowania jeden rodzaj reklamy: reklama w gazecie, reklama w telewizji, reklama radiowa, ulotki/plakaty. Zadaniem każdej grupy jest sporządzić mapę myśli na temat danej reklamy, zawierając w niej informacje o tym jak taka reklama jest budowana, jak wpływa na odbiorcę/czynię, jak można się przed nią chronić.
Pytania pomocnicze dla grup (prowadząca może zadać je przed rozpoczęciem pracy w grupach lub rozdać wydrukowane):
Jakie słowa/zwroty najczęściej pojawiają się w reklamach?
Jakie osoby występują w reklamach (wiek, płeć, status społeczny, zawód, itd.)?
Czy reklama mówi coś o rzeczywistej cenie i jakości produktu?
Czy świat przedstawiony w reklamie jest prawdziwy, rzeczywisty?
Na jakie zmysły oddziałują reklamy?
Do jakich wartości odwołują się reklamy?
Co obiecują reklamy (np. bezpieczeństwo, zdrowie, sukces)?
Czy i jak reklama manipuluje odbiorcami/czyniami? Jakie chwyty stosuje?
Czy reklamy mówią coś o tym gdzie i w jakich warunkach dany produkt został wyprodukowany?
Jak można bronić się przed wpływem reklamy?
Dobrze byłoby rozdać każdej grupie również przykłady reklam – gazety, ulotki/plakaty, zaś grupie zajmującej się radiem czy telewizją dać mp3 lub/i komputer z nagranymi przykładowymi reklamami, które w ostatnim czasie można było zobaczyć czy usłyszeć.
Grupy mają 15 minut na pracę, po tym czasie prezentują efekty, pozostałe grupy mogą uzupełniać. Wspólnie podsumowujemy koncentrując się głównie na tym, jak możemy bronić się przed wpływem reklam. Warto odwołać się też do pytania o to, czy reklamy pokazują gdzie i w jakich warunkach przedmiot został wyprodukowany, nawiązując do poprzedniej części zajęć. Dlaczego tego nie robią? (chęć większego zysku, manipulacja klientem/ką, ukrywanie przed nim/nią całości procesu).

Podsumowując część o reklamach, zaproponuj uczestniczkom udział w krótki eksperymencie. Poproś każdą z nich (lub wybrane 5 osób) o zapisanie na kartce czy wolą Pepsi czy Colę. Następnie poproś o zasłonięcie oczu i podaj wszystkim do picia najpierw jeden napój, potem drugi. Możesz przedzielić je szklanką wody, dla lepszego rozróżnienia smaku. Spytaj, który z napojów bardziej im smakował – pierwszy czy drugi. Sprawdź na ile odpowiedzi te pokryły się z wcześniejszymi odpowiedziami na kartkach. Podobne eksperymenty przeprowadzane na dużej grupie osób pokazały, że ludzie deklarują, że bardziej lubią Colę, kiedy jednak przychodzi do próbowania częściej wybierają Pepsi jako lepszą. Pokazuję to siłę reklamy i jej wpływ na postrzeganie rzeczywistości.

(źródło: Akademia 3R, Kupuj odpowiedzialnie)
Ćwiczenie można poprowadzić alternatywnie do poprzedniego lub oprócz niego jeśli starczy nam czasu. Rozwieszamy po sali cytaty dotyczące reklamy (Załącznik 4 – można rozwiesić tylko kilka z nich). Każda uczestniczka staje przy tym, z którym najbardziej się zgadza, lub który najbardziej ją zaciekawił. Krótko uzasadnia swój wybór.

Wróćcie do plakatów z samego początku zajęć. Co wpływa na dokonywane przez nas wybory konsumenckie? Czy coś zmieniło się na naszej liście? Czy coś byście dopisały? Poproś każdą uczestniczkę o zdanie podsumowania: na co zwróci uwagę idąc następnym razem do sklepu? Co zabiera dla siebie z tych zajęć?