*Całość materiałów opracowanych w projekcie Ekonomia jest kobietą pisana jest w formie żeńskiej. Mimo to mogą być one swobodnie używane również w grupach koedukacyjnych. Jeśli masz jakieś przemyślenia na temat tego scenariusza, uważasz, że coś warto byłoby zmienić, ulepszyć, dodać – napisz do nas: [email protected]
Dlaczego warto: Żyjemy w świecie opanowanym przez konsumpcję. Kupujemy ile się da i kiedy się da, nie zwracając uwagi na etyczne uwarunkowania, bez świadomości skąd biorą się nasze produkty, kto je wytwarza i w jakich warunkach. Scenariusz w formie ćwiczeń zapoznaje uczestniczki z tą wiedzą, zachęcając je do zmiany nawyków konsumenckich i bardziej odpowiedzialnego podejścia do kupowania.
Zadania: Jeśli chcesz wziąć udział w propozycji programowej Ekonomia jest kobietą i zdobyć jedną z części plakietki, oprócz przeprowadzenia poniższego warsztatu, wykonaj jedno z poniższych zadań. Zadania mogą być wykonywane całą grupą lub indywidualnie. Możesz też wymyślić swoje własne zadanie związane z tematem warsztatu i wysłać do akceptacji na adres [email protected]
- Dowiedz się gdzie w Twoim mieście sprzedawane są produkty fair trade, sporządź listę takich miejsc.
- Przeanalizuj listę zakupów Twoją lub Twojej rodziny pod kątem odpowiedzialności i zasad które poznałaś podczas warsztatu. Co można by udoskonalić?
- Przez tydzień zapisuj dokładnie co kupujesz. Po tygodniu podziel zakupione przez siebie produkty na zachcianki i potrzeby.
- Przygotujcie plakat/y zachęcający/e do odpowiedzialnego kupowania, powieście go u siebie w szkole.
- Zorganizujcie wymianę rzeczy w swojej klasie/drużynie, przynieście nieużywane przez Was ubrania, przedmioty i wymieńcie się z innymi osobami na to, co chciałybyście mieć. Zaproście również osoby spoza Waszej grupy.
- Wybierzcie dowolny produkt i dowiedzcie się w jakich krajach był on produkowany (np. czekolada), zaznaczcie jego drogę na mapie świata.
- Zorganizujcie w Waszej klasie/drużynie kącik rzeczy do ponownego użytku. Zbierzcie tam rzeczy, które Waszym zdaniem są już do niczego nie potrzebne, razem wymyślcie zastosowanie przynajmniej części z nich.
- Zorganizujcie warsztaty plastyczne „coś z niczego”, podczas których wykorzystacie „śmieci” do produkcji zabawek lub dekoracji (np. zużyte butelki, kartony, rolki po papierze toaletowym, itd.).
Autor:
hm. Anna Książek
Chorągiew Łódzka, Hufiec Łódź Widzew
Recenzent:
hm. Agata Erhardt-Wojciechowska, ZOKK
Chorągiew Stołeczna, Hufiec Pruszków
Zamierzenia:
Po zajęciach/warsztatach/... uczestnik będzie:- Wiedziała czym się różni zachcianka od potrzeby.
- Wiedziała jaką drogę przebywają produkty zanim trafią w ręce konsumentów/ek (na przykładzie pary jeansów).
- Wiedziała jak rozkłada się procentowy zysk z zakupionych przez nas produktów na poszczególnych elementach łańcucha dostaw.
- Wiedziała kto i w jakich warunkach produkuje nasze rzeczy.
- Wiedziała co to znaczy kupować odpowiedzialnie i jak ona sama może zmienić swoje nawyki konsumenckie na bardziej odpowiedzialne.
- Zmotywowana do zmiany swoich nawyków konsumenckich.
Realizowane wymagania:
Wymagania z prób realizowane poprzez te zamierzenia:Motyw i zakres tematyczny
Motyw główny:
- Wartości harcerskie
- Inne
Uszczegółowienie:
Ekonomia - świadoma konsumpcja
Zakres tematyczny:
- Odpowiedzialna konsumpcja
Forma materiału
Typ materiału:
Pełen konspekt zajęć
Informacje organizacyjne
min
6
6
opt
16
16
maks
30
30
90 min.
Prowadzących: 1
Uwagi:
Wymagania lokalowe, sprzętowe i potrzebne materiały
Miejsce:
pomieszczenie
Warunki:
Ewentualnie źródło zasilania prądem (choć można zorganizować spotkanie bez tego)
Wymagane materiały:
Wycięte zdjęcia różnych produktów z gazet lub reklamówek supermarketów, przynajmniej 10 zdjęć na 4-5 osobową grupę (np. pieczywo, batonik, zabawka, pasta do zębów, telefon komórkowy, warzywa, nowe ubranie); 4 arkusze papieru pakowego, 4 kleje, wydrukowane załączniki, para jeansów, ewentualnie rzutnik i komputer oraz produkt fair trade (np. ciastka).
Przebieg
1
15 min.
Potrzeba a zachcianka
Uczestniczki podzielone na kilkuosobowe grupy otrzymują zdjęcia różnorodnych produktów wycięte z gazet i reklam (przynajmniej 10 zdjęć na grupę, każda grupa otrzymuje analogiczne produkty np. pieczywo, batonik, zabawka, pasta do zębów, telefon komórkowy, warzywa, nowe ubranie). Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie kolażu z otrzymanych zdjęć, układając je odpowiednio od najbardziej do najmniej potrzebnych rzeczy. Podsumowujemy ćwiczenie rozmawiając z uczestniczkami o różnicy między potrzebą a zachcianką – które produkty są im naprawdę potrzebne, a które są kwestią zachcianki? Skąd biorą się nasze zachcianki, kto i dlaczego je pobudza? (produkty na wystawach w kolorowych opakowaniach: sprzedawcy/czynie chcą, byśmy kupowały jak najwięcej; inne koleżanki/koledzy, którzy mają nowe rzeczy; reklamy, które otaczają nas zewsząd [aby rozwinąć ten temat zachęcam do realizacji zbiórki „To tylko reklama!”])
2
15 min.
Skąd biorą się moje jeansy?
Prowadząca pokazuje uczestniczkom przyniesione na spotkanie jeansy i pyta skąd one pochodzą. Najprawdopodobniej dziewczyny nie będą tego wiedziały, lub powiedzą że ze sklepu. Prowadząca mówi, że zanim jeansy trafią do nas, muszą przejść przez kilka krajów, czy potrafią zgadnąć ile? Zapisujemy odpowiedzi dziewczyn. Następnie każda grupa otrzymuje opis drogi jeansów (załącznik 1) oraz wydrukowaną mapę świata (załącznik 2). Ich zadaniem jest zaznaczenie na mapie świata drogi, którą przechodzą jeansy od samego początku na polu bawełny aż do końca podczas ponownego ich użycia w krajach afrykańskich. Podsumowując grupy prezentują swoje mapy, wspólnie liczymy ile to w sumie krajów, porównujemy z liczbami podanymi na początku ćwiczenia, a następnie zastanawiamy się jakie konsekwencje dla świata i środowiska ma taki sposób produkcji? (długi transport – zanieczyszczenie środowiska, zużycie zasobów).
3
10 min.
Podział procentowy
Wiemy już skąd biorą się jeansy, teraz czas dowiedzieć się kto zarabia na ich produkcji. Każda grupa otrzymuje pociętą na kawałki papierową parę jeansów z wypisanymi procentami (załącznik 3) oraz elementy, które wchodzą w skład podziału pieniędzy, które płacimy za dane jeansy (załącznik 4). Zadaniem grup jest dopasowanie jednych do drugich. Omawiając pytamy uczestniczki skąd ich zdaniem bierze się taka różnica. Czy jest ona sprawiedliwa? Podsumowując możemy pokazać grupie slajdy lub rysunki z analogicznym podziałem koszulki lub/i banana (załącznik 5).
Odpowiedzi:
50% - sprzedaż/marża firmy
25% - zysk marki
13% - koszt materiału oraz zysk fabryki
11% - transport i podatki
1% - szwacze/szwaczki
Odpowiedzi:
50% - sprzedaż/marża firmy
25% - zysk marki
13% - koszt materiału oraz zysk fabryki
11% - transport i podatki
1% - szwacze/szwaczki
4
10 min.
Warunki pracy
Wiemy już, że szwacz/ka czy pracownik/czka na polu bawełny zarabiają najmniej. Jakie są jednak ich warunki pracy? Każda grupa otrzymuje opis warunków pracy jednej osoby (załącznik 6). UWAGA – przeczytaj uważnie opisy przed zajęciami, wybierz te, które Twoim zdaniem będą odpowiednie dla grupy. Możesz skorzystać ze wszystkich lub tylko z jednego, możesz też je odrobinę zmodyfikować.
Każda grupa oprócz opisów warunków pracy otrzymuje również skrócony dekalog praw człowieka (załącznik 7) i wspólnie zastanawia się które prawa człowieka są w danej sytuacji łamane? Podsumowując zastanawiamy się – czy to jest sprawiedliwe? Czy te osoby w jakikolwiek sposób zasłużyły sobie na taką sytuację? (nie – to kwestia otoczenia w jakim żyją, zamożności ich rodziny czyli warunków, na które nie mają wpływu).
Każda grupa oprócz opisów warunków pracy otrzymuje również skrócony dekalog praw człowieka (załącznik 7) i wspólnie zastanawia się które prawa człowieka są w danej sytuacji łamane? Podsumowując zastanawiamy się – czy to jest sprawiedliwe? Czy te osoby w jakikolwiek sposób zasłużyły sobie na taką sytuację? (nie – to kwestia otoczenia w jakim żyją, zamożności ich rodziny czyli warunków, na które nie mają wpływu).
5
10 min.
Co ja mogę zrobić?
Pracując z całą grupą przeprowadzamy szybką burzę mózgów – co ja mogę zrobić w takiej sytuacji? Mogą pojawić się odpowiedzi – nic. Nie przejmuj się nimi, dopytaj dalej, a także sama zaproponuj możliwe działania: kupuj mniej, zasada 3R (patrz punkt 6), kupowanie produktów fair trade (patrz punkt 7), dialog z firmami: wysyłanie listów, podpisywanie petycji w sprawie praw pracowników/czek i warunków pracy.
6
10 min.
Zasada 3R
Jedną z rzeczy, które możemy zrobić jest trzymanie się zasady 3R:
Reduce – ograniczaj
Reuse – używaj ponownie
Recycle – odzyskuj surowce
Poproś uczestniczki, aby w grupach wróciły do pary jeansów nad którą pracowałyśmy podczas spotkania i postarały się wymyślić jak najwięcej zastosowań jeansów, kiedy z jakiegoś powodu nie nadają się już do użytku. Spośród wszystkich pomysłów podkreśl szczególnie te, które są realne i warte realizacji (np. przerobienie na krótkie spodenki lub element jakiegokolwiek innego ubrania; oddanie organizacji pozarządowej, które zbiera używane ubrania i przekazuje dalej; ścierki, itd.)
Reduce – ograniczaj
Reuse – używaj ponownie
Recycle – odzyskuj surowce
Poproś uczestniczki, aby w grupach wróciły do pary jeansów nad którą pracowałyśmy podczas spotkania i postarały się wymyślić jak najwięcej zastosowań jeansów, kiedy z jakiegoś powodu nie nadają się już do użytku. Spośród wszystkich pomysłów podkreśl szczególnie te, które są realne i warte realizacji (np. przerobienie na krótkie spodenki lub element jakiegokolwiek innego ubrania; oddanie organizacji pozarządowej, które zbiera używane ubrania i przekazuje dalej; ścierki, itd.)
7
10 min.
Sprawiedliwy Handel
Jeszcze jedną rzeczą, którą możemy robić jako konsumentki, jest kupowanie produktów fair trade. Uczestniczki odszukują w sali (lub poza salą) elementów układanki, które złożone razem dadzą znaczek fair trade (załącznik 8). Kiedy uczestniczki złożą go w całość, prowadząca wyjaśnia czym jest Sprawiedliwy Handel i dlaczego warto zwracać uwagę czy na produktach znajduje się ten znaczek. Prowadząca może zaprezentować uczestniczkom produkt z logiem fair trade, np. ciastka, którymi na zakończenie poczęstuje uczestniczki.
8
10 min.
Co możemy zrobić w naszej grupie?
Wspólnie z całą grupą wypracowujemy kilka zasad, których od dziś będziemy się trzymać (np. nie marnowanie materiałów plastycznych, stworzenie kącika rzeczy do ponownego użytku, organizacja dni wymiany kiedy możemy wymienić się niepotrzebnymi rzeczami).
Ściągnij plik załącznika